Dede Korkut Hikâyeleri, Oğuz boyları arasında oluşmuş destansı öykülerin bir derlemesidir. Dede Sultan, Korkut Ata gibi adlarla anılan Dede Korkut'un yaşadığı dönemle ilgili kesin bir bilgi yoktur. Oğuzların akıl hocası, bilge bir kişi olan Dede Korkut'un 100 ya da 295 yıl yaşadığı söylenir. Her öykünün sonunda kopuzuyla ortaya çıkar. Oğuz beylerine öğütler verir, dualar okur ve şiirler söyler.

Kelile ve Dimne'nin, adının Beydeba olduğu sanılan bir Hintli filozof tarafından M.S. 300 yılında yazıldığı sanılmaktadır. Kelile ve Dimne, hükümdarlara hükmet dersi verme amacını taşımaktadır. Çoğunlukla hayvan öykülerinden oluşur. Bu öykülerin izlerine La Fontaine'den Ezop'a, Nasrettin Hoca'dan Mevlana'ya kadar her yerde rastlayabiliriz.

Mevlâna'nın temel yapıtı olan Mesnevi'de mistik öğretiyi fıkralar, özdeyişler, öyküler ve alegorilerle anlatır. Mevlâna, Mesnevi'sinin yirmi altı bin dizesini mistiklerin ve kendi izleyicilerinin severek okuduğu şairleri örnek alarak yazdı. Tasavvuf düşüncesinin 13. yüzyıldaki değişik yönlerini dile getiren Mesnevi, daldan dala atlayan çağrıştırmalarla okuyanı etkiler. Böylece toplum yaşamının belli bir dönemine ışık tutar. Kendi deyişiyle ilahi sevginin deneyimini yansıtır.

16-17. yüzyılda ortaya çıktığı öne sürülen bir halk öyküsüdür. Ayrı dinlerden olan iki gencin acıyla biten aşkını konu edinir. Kerem ile Aslı'nın acıklı öyküsü zaman içinde öykücü âşıkların da katkısıyla daha da zenginleşmiş, söylene söylene günümüze kadar ulaşmıştır. Çeşitli ellerden çıkan yazma ve taş baskıları yüzyıllardır okunmuş, âşıklar tarafından anlatılmıştır.

Süreyya Beyle Suat Hanım beş yıldan beri evlidir. Bir yaz, Boğaziçi´nde, Yeni Mahalle´de küçük bir ev kiralarlar. Mutludurlar. Süreyya´nın arkadaşı Necip, sık sık gelip yanlarında konuk olarak kalmaktadır. Necip, Suat´a çok değer vermekte, ona karşı derin bir saygı beslemektedir. Bu değer veriş ve saygı bir gün şiddetli bir sevgiye dönüşür. Genç adam, sevgisini içinde gizlemektedir. Bir gün dayanamaz...

Felatun Bey alafranga yaşamak için Üsküdar´daki bahçeli güzel konağını satıp Tophane´nin Beyoğlu´na yakın taraflarında bir ev yaptırır. Görünüşte büyük kalemlerin birinde memurdur. Ancak günlerini gezip tozmak ve eğlenmekle geçirir. Babasının ölümünden sonra payına düşen on altı bin liralık mirası çarçur ettikten sonra yaşamın zorluğunu anlar...

Ömer Seyfettin benzersiz bir biçemle yazdığı öykülerini kişisel deneyimlerine, tarihsel olaylara ve halk arasındaki geleneklere dayandırmıştır. Günlük konuşma diliyle yazması öykülerine canlı ve etkileyici bir nitelik kazandırmıştır. Çok değişik konuları işlediği yapıtlarında ayrıca yergilere, tartışmalara, komik durumlara ve toplumsal yorumlara da yer vermiştir.

Dokuz yaşında Kafkasya´dan kaçırılıp esircilerin eline düşen Dilber, en sonunda Asaf Paşanın konağına satılmıştır. O konakta eğitim görür, hatta Fransızca öğrenir. Avrupa´da okumuş, ressam, iyi kalpli bir genç olan Celal, Asaf Paşanın oğludur, Dilber´e aşık olur. Annesi, bu sevginin farkına varınca, oğlunu bir esir parçasından kurtarmak ister...

Ali Bey, Mahpeyker adında, zamanın ünlü bir aşiftesiyle tanışır, ona bağlanır. Oğlunu bu korkulu yoldan çevirmek isteyen annesi, Dilaşup adında bir cariye alır. Terk edildiğini anlayan Mahpeyker, Ali Bey´den öç almak için, Dilaşup´a oyun oynar. Ali Bey´i de annesinin ölümüne neden olacak durumlara sürükler...

Bihruz Bey, bir paşazadedir. Babası ölünce Bihruz´la annesine büyük bir miras kalır. Bihruz Bey, hazır paranın bitmeyeceğini sanarak kendini gezme ve eğlence kaptırır, alafaranga giyinmek, yerli yersiz Fransızca konuşmak, lüks faytonunda tur atmak başlıca meraklarıdır. Bir gün, o zamanki gezinti yerlerinden Çamlıca bahçesinde genç ve güzel bir kadın görür...