İlâhî iradenin hakiki mahiyeti ile bu mahiyetin zihinsel muhtevası iki ayrı şeydir. Diğerleri gibi ilâhî iradeyi de zihinde anlamlandırma teşebbüsü, hangi metotla yapılırsa yapılsın, bir kurgulama teşebbüsüdür ve bütün kurgular da zihni kuşatan paradigma, dil, din, toplum, kültür, tarih, bilim, önyargılar ve inançların ortak katılımıyla inşa edilir. İbn Sînâ'nın ve Gazâlî'nin önerdikleri ilâhî irade kurguları da bu genellemeden muaf değildir; çünkü ileri sürdükleri her iki kurgu nihai sınırlarına kadar çözü